ترانه‌های درخواستی

۱۳۲۶: ضبط برنامه‌های موسيقی راديو
«سده‌ی سنگ و الماس» (ضمیمه‌ی روزنامه‌ی «همشهری»)
۲۴ شهریور ۱۳۹۹
حسین عصاران

امکان‌یابی ضبط ترانه‌ها و موسیقی‌های ساخته و اجرا شده در رادیو را می‌توان یکی از نقاط عطف این عرصه در ابتدای روند شکل‌گیری مناسبات هنری و حرفه‌ای این کار دانست.
تا پیش از سال ۱۳۲۶ پخش قطعات موسیقایی و ترانه‌های مورد نظرِ اداره‌ی موسیقی، یا به صورت اجرا و پخش هم‌زمان (زنده) و یا در قالبِ پخش صفحات گرام از رادیو انجام می‌شد؛ گروه نوازندگان ابتدا چندین بار زیر نظر سروان ابراهیم آژنگ در اداره‌ی موسیقیِ رادیو، تمرین و پس از آمادگی، قطعه را در مرکز پخش اجرا می‌کردند.
از شواهد چنان پیداست که همین موقعیتِ اداریِ خاص برای سروان آژنگ در کنار اوتوریته ی ذاتی او، جایگاهی انحصاری را برایش ایجاد کرده بود. بنا به گفته‌های مهدی خالدی: «سروان آژنگ دو ردیف داشت و یک پیش‌درآمد] که[ در تمام رادیو اجرا می‌شد… کس دیگری هم اجازه‌ی اجرای آهنگ در رادیو نداشت.»
اما این امکان تازه، تولید موسیقی رادیو را از سمت اجرای چندین‌باره‌ی یک سری قطعه محدود، به سمت ساخت و تولید کارهای بیشتر و در نتیجه شکستن انحصارهای اولیه سوق داد. همچنان که سرآغازی بر عرصه‌های آرشیوداری، نگهداری، تکثیر و انتشار آثار و در نتیجه انتقال تجربیات گذشتگان به آیندگان (به عنوان اصلی‌ترین پیش‌نیاز کار هنری) نیز محسوب می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: کتاب «رادیو ملی ایران»؛ نگاهی بر اسناد، اشیا و تصاویر رادیو ایران(۱۳۱۹-۱۳۵۹)
پژوهش و گردآوری: محسن شهرنازدار، ناشر: پردیس دانش، ۱۳۹۷