همه می‌خونن، اما…

۱۳۰۳: کنسرت قمر در «گراندهتل»
«سده‌ی سنگ و الماس» (ضمیمه‌ی روزنامه‌ی «همشهری»)
۱ مرداد ۱۳۹۹
حسین عصاران

در کتاب سرگذشت موسیقی ایران، روح‌الله خالقی به یاد می‌آورد که در اجرای اپرای رستاخیز شهر یاران ایران به دلیل ممنوعیت حضور و حجاب زنان، مردان نقش آن‌ها را بازی می‌کردند.
تصور شرایط زندگی اجتماعی زنان در آن دوره کار مشکلی نیست، اما بی‌شک درک و شبیه‌سازی شجاعت، جسارت، پیش‌رویی، تجددخواهی و تابوشکنی قمر در حضورش روی صحنه‌ی گراند هتل برای آوازخوانی همچنان غیرقابل‌دسترس می‌نماید. ازدحام سه هزار مرد مشتاق برای دیدن و شنیدن قمر، عبور او از میان خیل مأموران انتظامی، چهره‌های خشن و عصبی و ناراحت، موهای طلایی و تاج گلی بر سر و بغض او روی صحنه، چهارمضراب مرتضی‌خان نی‌داوود و طنین صدای قمر که: نقاب دارد و دل را به جلوه آب کند
شاید آوازخوانی قمر در سال ۱۳۰۳، مهم‌ترین اتفاق موسیقایی قرن نباشد، اما چه بسا که پیش‌روترین حرکت در زمینه‌ی بروز و حضور زنان در متن زندگی اجتماعی‌ ایران معاصر قلمداد ‌شود.

پیشنهاد مطالعه: کتاب «آوای مهربانی»
تدوین زهره خالقی، نشر «دنیای مادر»، ۱۳۷۳