بعد از ارامنه

۱۳۲۱: حضور كارورزان موسيقی لهستاني در ايران
«سده‌ی سنگ و الماس» (ضمیمه‌ی روزنامه‌ی «همشهری»)
۱۶ شهریور ۱۳۹۹
حسین عصاران

در روزهای آخر جنگ جهانی دوم، از ابتدای سال ۱۳۲۱ نزدیک به ۱۵۰ هزار نفر از اسرای لهستانیِ آزاد شده از شوروی، از راه بندر انزلی وارد ایران شدند که بخش بیشتر آن‌ها پس از مدتی از ایران رفتند و بخشی دیگر نیز ماندگار شدند.
اما در همین فاصله هرکدام از این جمع، بسته به تخصص خود فعالیت‌هایی را در ایران پی‌گیری کردند که یکی از نمودهای آن فعالیت‌های فرهنگی و اجرای نمایش و موسیقی در سالن‌ها و کافه‌ها و یا آموزش ویلن و پیانو به خانواده‌های ایرانی بود. حضور، آموزگاری و اجرای کارورزانِ موسیقی لهستان را در ایران می‌توان در امتداد اتفاق بزرگِ اسکان جامعه‌ی بزرگ ارامنه در ایران (مرحله‌ی نخست در زمان شاه‌عباس، و بار دیگر بعد از جنگ اول جهانی)، سرآغازی بر مواجهه‌ی بی‌واسطه‌ی جامعه‌ی موسیقی ایران با موسیقی غربی و بهره‌گیری از مهارت اجرایی آن‌ها و سپس، تأثیرپذیری از سلیقه‌ی آنان در کیفیت ساخت و پرداخت قطعات موسیقایی دانست.
تأثیری که یک دهه بعد به پوست‌اندازی کیفیت اجرای ترانه‌های روز انجامید.

پیشنهاد مطالعه‌: کتاب «لهستانیان و ایرانیان»
نوشته‌ی علیرضا دولتشاهی، ناشر: بال، ۱۳۸۶